ελληνικά | english

Φεγγαράκι μου λαμπρό...

Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η Ελληνική Ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα. Χωρίς βιβλία, χωρίς τετράδια ο νεαρός Ηπειρώτης μάθαινε για τη μητέρα Πατρίδα, διδασκόταν τον Εθνικό της Ύμνο, τα ποιήματά της και τους ήρωες της. Οι μαθητές κρατούσαν στα χέρια τους τη ζωή των δασκάλων τους. Μία ακριτομυθία, μια καταγγελία ήταν αρκετή. Δεν είναι συγκινητικό, αυτά τα διακόσια μικρά αγόρια και τα διακόσια πενήντα κοριτσάκια να δέχονται τις επιπλέον ώρες των μαθημάτων (στην ηλικία, που τόσο αγαπούν τα παιχνίδια), να συζητούν για την Ελλάδα και επιστρέφοντας στις οικογένειές τους με τα χείλη ραμμένα να κρατούν τον ενθουσιασμό μυστικό στην καρδιά;

1913
Γάλλος δημοσιογράφος Rene Puaux (Πυώ)

1913
Γάλλος δημοσιογράφος Rene Puaux

Μόνοι τους οι Έλληνες φρόντιζαν για την παιδεία τους, η οποία αφορούσε στο να μαθαίνουν τα κοινά γράμματα και λίγη αριθμητική. Όταν δεν υπήρχε δάσκαλος, φρόντιζε ο ιερέας να διδάξει. Όλα αυτά γίνονταν στο σκοτάδι και με προφυλάξεις από τους Τούρκους.

1829
Yπασπιστής του Κολοκοτρώνη
Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος

1829
Φώτιος Χρυσανθόπουλος

Πολλές φορές απορώ πώς κατόρθωσε να επιβιώσει η χριστιανική πίστη στην Τουρκία και πώς υπάρχουν στην Ελλάδα 1.200.000 ορθόδοξοι. Και να σκεφτεί κανείς, ότι ουδέποτε από την εποχή του Νέρωνος, του Δομητιανού και του Διοκλητιανού έχει υποστεί ο Χριστιανισμός διωγμούς σκληρότερους από αυτούς που αντιμετωπίζει σήμερα [δηλαδή το 1650] η ανατολική Εκκλησία. Και όμως, οι Έλληνες είναι ευτυχισμένοι που παραμένουν χριστιανοί.

1657
François Richard

1657
François Richard

Οι Τούρκοι εμπόδιζαν τα σχολεία αυστηρότερα και από τις εκκλησίες. Γι' αυτό οι Γραικοί προσπαθούσαν να συστήνουν κοινά σχολεία κρυφά, όπου και τα παιδιά των πτωχών μπορούσαν να διδάσκονται χωρίς έξοδα.

1822
Κανέλλος Στέφανος

1822
Κανέλλος Στέφανος

Φεγγαράκι μου λαμπρό...

Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η Ελληνική Ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα. Χωρίς βιβλία, χωρίς τετράδια ο νεαρός Ηπειρώτης μάθαινε για τη μητέρα Πατρίδα, διδασκόταν τον Εθνικό της Ύμνο, τα ποιήματά της και τους ήρωες της. Οι μαθητές κρατούσαν στα χέρια τους τη ζωή των δασκάλων τους. Μία ακριτομυθία, μια καταγγελία ήταν αρκετή. Δεν είναι συγκινητικό, αυτά τα διακόσια μικρά αγόρια και τα διακόσια πενήντα κοριτσάκια να δέχονται τις επιπλέον ώρες των μαθημάτων (στην ηλικία, που τόσο αγαπούν τα παιχνίδια), να συζητούν για την Ελλάδα και επιστρέφοντας στις οικογένειές τους με τα χείλη ραμμένα να κρατούν τον ενθουσιασμό μυστικό στην καρδιά;

1913
Γάλλος δημοσιογράφος Rene Puaux (Πυώ)

1913
Γάλλος δημοσιογράφος Rene Puaux

Μόνοι τους οι Έλληνες φρόντιζαν για την παιδεία τους, η οποία αφορούσε στο να μαθαίνουν τα κοινά γράμματα και λίγη αριθμητική. Όταν δεν υπήρχε δάσκαλος, φρόντιζε ο ιερέας να διδάξει. Όλα αυτά γίνονταν στο σκοτάδι και με προφυλάξεις από τους Τούρκους.

1829
Yπασπιστής του Κολοκοτρώνη
Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος

1829
Φώτιος Χρυσανθόπουλος

Πολλές φορές απορώ πώς κατόρθωσε να επιβιώσει η χριστιανική πίστη στην Τουρκία και πώς υπάρχουν στην Ελλάδα 1.200.000 ορθόδοξοι. Και να σκεφτεί κανείς, ότι ουδέποτε από την εποχή του Νέρωνος, του Δομητιανού και του Διοκλητιανού έχει υποστεί ο Χριστιανισμός διωγμούς σκληρότερους από αυτούς που αντιμετωπίζει σήμερα [δηλαδή το 1650] η ανατολική Εκκλησία. Και όμως, οι Έλληνες είναι ευτυχισμένοι που παραμένουν χριστιανοί.

1657
François Richard

1657
François Richardα

Οι Τούρκοι εμπόδιζαν τα σχολεία αυστηρότερα και από τις εκκλησίες. Για αυτό οι Γραικοί προσπαθούσαν να συστήνουν κοινά σχολεία κρυφά, όπου και τα παιδιά των πτωχών μπορούσαν να διδάσκονται χωρίς έξοδα.

1822
Κανέλλος Στέφανος

1822
Κανέλλος Στέφανος
παπα-Θύμιος Βλαχάβας

ΠΑΠΑ-ΘΥΜΙΟΣ

ΒΛΑΧΑΒΑΣ

Ο φλογερός επαναστάτης

Ο φλογερός

επαναστάτης

ΠΑΠΑ-ΘΥΜΙΟΣ

ΒΛΑΧΑΒΑΣ

- Να δούμε αν έχεις καθόλου μυαλό;

- Το μυαλό έχει γεμίσει από αγάπη για την Ελλάδα και δεν έχει χώρο για άλλες έγνοιες. Μην κάνεις κόπο…

- Συ ωρέ θα είσαι κόκκαλα όπως και όλοι οι άλλοι…

- Χαλάλι! Όσο πιο πολλά κόκκαλα σπαρθεί η γη, ωρέ πασά, τόσο πιο γρήγορα βγαίνει η λευτεριά μέσα απ’ αυτά…

Άγιος Γεώργιος

Ένας

εναντίον όλων

ΑΓΙΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Άγιος Γεώργιος

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ένας εναντίον όλων

Το σώμα του έμεινε τρεις ημέρες κρεμασμένο κατά τη συνήθεια των Τούρκων. Όλοι έβλεπαν να κατεβαίνει ένα ουράνιο φως και να φωτίζει το σώμα του αγίου. Το άγιο λείψανό του, όχι μόνο έλαμπε, αλλά και ευωδίαζε.

gnorizes-bubble.png
Image
Φώτης
gnorizes-bubble.png

«Φεγγαράκι μου λαμπρό»

Η φράση «Φεγγαράκι μου λαμπρό» είναι ο πρώτος στίχος από το ποίημα/τραγούδι:

Φεγγαράκι μου λαμπρό

φέγγε μου να περπατώ

να πηγαίνω στο σχολειό,

να μαθαίνω γράμματα,

γράμματα, σπουδάγματα,

του Θεού τα πράγματα.

Σύμφωνα με την παράδοση του λαού μας, είναι το τραγούδι που έλεγαν τα παιδιά όταν πήγαιναν στο κρυφό σχολειό τη νύχτα για να μην τους καταλάβουν οι Τούρκοι. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας το μόνο φως που είχαν ήταν το φως του φεγγαριού. Γι' αυτό και του «ζητούσαν» να φέγγει, να βλέπουν να πάνε στο σχολειό.

Κρυφό σχολειό

Απ' έξω μαυροφόρ' απελπισιά,

πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι,

και μέσα στη θολόκτιστη εκκλησιά,

στην εκκλησιά που παίρνει κάθε βράδυ

την όψη του σχολειού,

το φοβισμένο φως του καντηλιού

τρεμάμενο τα ονείρατ' αναδεύει

και γύρω τα σκλαβόπουλα μαζεύει.

 

Εκεί καταδιωγμένη κατοικεί

του σκλάβου η αλυσόδετη πατρίδα,

βραχνά ο παπάς, ο δάσκαλος εκεί

θεριεύει την αποσταμένη ελπίδα

με λόγια μαγικά·

εκεί η ψυχή πικρότερο αγρικά

τον πόνο της σκλαβιάς της, εκεί βλέπει

τι έχασε, τι έχει, τι της πρέπει.

Κι απ' την εικόνα του Χριστού ψηλά,

που εβούβανε τα στόματα των πλάνων

και ρίχνει και συντρίβει και κυλά

στην άβυσσο τους θρόνους των τυράννων,

κι από τη σιγαλιά,

που δένει στον λαιμό πνιγμού θηλιά,

κι απ' των προγόνων τ' άφθαρτα βιβλία,

που δείχνουν τα πανάρχαια μεγαλεία,

 

ένας ψαλμός ακούγεται βαθύς

σε μελωδίες ενός κόσμου άλλου

κι ανατριχιάζει ακούοντας καθείς

προφητικά τα λόγια του δασκάλου

με μια φωνή βαριά:

«Μη σκιάζεστε στα σκότη! Η λευτεριά,

σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι,

της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει». (2)

Ο πίνακας του Νικόλαου Γύζη, που είναι σήμερα γνωστός ως Το Κρυφό Σχολειό, εκτέθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1888 με τίτλο «Ἑλληνικόν Σχολεῖον ἐν καιρῷ δουλείας». Το 1899 ο Ιωάννης Πολέμης, εμπνεόμενος, όπως δήλωνε ο ίδιος, από τον πίνακα του Γύζη, έγραψε και δημοσίευσε το πασίγνωστο ποίημα του «Το Κρυφό Σχολειό», τίτλος που – χάρη στη δημοτικότητα που απέκτησε γρήγορα το ποίημα- αντικατέστησε τον αρχικό τίτλο του έργου του Γύζη. Λέγεται, επίσης, ότι ο Γύζης εμπνεύστηκε τον περίφημο πίνακά του από το μικρό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Τήνο, τη γενέτειρά του, το οποίο πριν την Επανάσταση ονομαζόταν «Το Κρυφό Σχολειό».

Έτσι με την ύπαρξη του Κρυφού Σχολειού αλλά και των άλλων, φανερών σχολείων που και αυτά η Εκκλησία δημιούργησε όπου την άφηναν, κατόπιν καταβολής πολλών χρημάτων, είναι αλήθεια αυτό που γράφει ο γνωστός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. «Στην διάρκεια της τουρκοκρατίας η Εκκλησία κατόρθωσε να επιβιώσει. Και όσο η Εκκλησία επεβίωνε, το Έθνος δεν μπορούσε να πεθάνει».

Στίχοι τραγουδιού

Απ' έξω μαυροφόρ' απελπισιά,

πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι,

και μέσα στη θολόκτιστη εκκλησιά,

στην εκκλησιά που παίρνει κάθε βράδυ

την όψη του σχολειού,

το φοβισμένο φως του καντηλιού

τρεμάμενο τα ονείρατ' αναδεύει

και γύρω τα σκλαβόπουλα μαζεύει.

 

Εκεί καταδιωγμένη κατοικεί

του σκλάβου η αλυσόδετη πατρίδα,

βραχνά ο παπάς, ο δάσκαλος εκεί

θεριεύει την αποσταμένη ελπίδα

με λόγια μαγικά·

εκεί η ψυχή πικρότερο αγρικά

τον πόνο της σκλαβιάς της, εκεί βλέπει

τι έχασε, τι έχει, τι της πρέπει.

 

Κι απ' την εικόνα του Χριστού ψηλά,

που εβούβανε τα στόματα των πλάνων

και ρίχνει και συντρίβει και κυλά

στην άβυσσο τους θρόνους των τυράννων,

κι από τη σιγαλιά,

που δένει στον λαιμό πνιγμού θηλιά,

κι απ' των προγόνων τ' άφθαρτα βιβλία,

που δείχνουν τα πανάρχαια μεγαλεία,

 

ένας ψαλμός ακούγεται βαθύς

σε μελωδίες ενός κόσμου άλλου

κι ανατριχιάζει ακούοντας καθείς

προφητικά τα λόγια του δασκάλου

με μια φωνή βαριά:

«Μή σκιάζεστε στα σκότη! Η λευτεριά,

σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι,

της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει». (2)

Σκοπός ιστοσελίδας

Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η ιστοσελίδα epanastasi1821.online έχει σκοπό να γνωρίσουν οι νέες γενιές την ιστορία της πατρίδας μας και να εμπνευστούν από αυτή. Έχει μονάχα επιμορφωτικό χαρακτήρα και δεν έχει ούτε κερδοσκοπικό ούτε διαφημιστικό σκοπό.

Πνευματικά δικαιώματα

Για τη δημιουργία αυτής της ιστοσελίδας χρησιμοποιήθηκαν εικόνες από διάφορες διαθέσιμες πηγές.

Διατηρούμε την αποκλειστικότητα μόνο των απολύτως δικών μας δημιουργημάτων (κείμενα-εκτέλεση τραγουδιών-δομή).

Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η ιστοσελίδα epanastasi1821.online έχει σκοπό να μάθουν οι νέες γενιές κάτι από την ιστορία της πατρίδας μας. Έχει μονάχα επιμορφωτικό χαρακτήρα και δεν έχει ούτε κερδοσκοπικό, ούτε διαφημιστικό σκοπό.

Για τη δημιουργία αυτής της ιστοσελίδας χρησιμοποιήθηκαν εικόνες από διάφορες διαθέσιμες πηγές, μία εκ των οποίων είναι η σειρά βιβλίων «ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ 1821» των εκδόσεων «ΣΤΡΑΤΙΚΗ». Διατηρούμε την αποκλειστικότητα μόνο των απολύτως δικών μας δημιουργημάτων (κείμενα-τραγούδια-δομή).

Ελληνική Επανάσταση 1821